Etiket arşivi: ingilizce türkçe zamanlar tablosu

Çekimli fiiller, Dil bilgisi, Dil ve anlatım, Fiiller, fiillerde tarz, Genel

perfect tenses/ Bitmiş tarz/ Türkçede fiil -mış eki almışsa

Yorum yapın

Bitmiş tarz (perfect aspect); Türkçede fiil -mış eki almışsa;

 hareket hazır zamanda devam etmeyen, tamam olmuş, oluşmuş, bitmiş (perfect) bir harekettir.

 Türkiye bölgesi Türkçesinde bu tarz, iki şekilde elde edilir.

Birincisi –miş sıfat fiil ekiyle elde edilen bitmişliktir. –miş eki bu tarzda -mış bulunuyor anlamındadır.

İkincisi –dı geçmiş zaman ekiyle elde edilen bitmişliktir. –dı ekiyle yapılan bitmişlikte (geçmiş zaman bildiren sözcük kullanılmaz)
   

İngilizcede ise ‘have V-ed3’ unsurları kullanılır. (-ed takısı fiilin düzenli bir fiil olması durumunda fiile eklenir. Düzensiz fiillerin ise 3. halleri kullanılır.)

Anlam olarak: Bu tarz, muhatabın söze konu hareketi halihazırda, şu anki veya o anki durumda yapıp yapmamışlığının, hareketin oluşmuş veya oluşmamışlığının sorulduğu tarzdır. Örneğin,

Ödevini bitirdin mi?

_ Have you finished your homework?

Evet bitirdim (Bitirmiş durumdayım/ bitirmişim).

_ Yes, I have finished it.

Hayır bitirmedim (Bitirmiş değilim/ bitirmemişim)

_ No, I have not finished it.

   Not: Bitmiş tarz, tabiatta yer almış bir haberin, hazır zamanda da korunduğu(1) veya bir çıkarım yoluyla yer aldığının varsayıldığı(2), durumları ifade etmede kullanılan –dır ek birleşmesinden de istifade edilir. Örneğin,

1: Hiç İstanbul’a gitmiş mi ?

Evet gitmiş-tir . (…gitmiş bulunuyor. )

2: Şimdiye kadar İstanbul’a varmış-tır. (…varmış olur. )

Not: -dır eki aynı işlevlerde isimler/sıfatlarla da kullanılır. Örneğin,

Suçlu bulundu.

Yani şimdi suçlu mudur ?

(…suçlu mu bulundu oluyor ? )

 
___________________________________________________________________________

Karşılaştırma: bitmiş tarz eki,

Türkiye (-dı / -mış )

Azerbaycan (-miş/ -ip ),

Türkmenistan (-ip/-gan ),

Özbekistan (gan ) bölgelerinde ( )’deki gibidir

Ör: Men onları görmüşem. Onlar gelipti-r.

 

 Türkçede ve ingilizcede tamam olmuş veya bitmiş tarz;

 Türkiye bölgesi Türkçesinde bu tarz, iki şekilde elde edilir.
 Birincisi –miş sıfat fiil ekiyle elde edilen bitmişliktir ki –miş eki bu tarzda -mış bulunuyor anlamındadır.

İkincisi –di geçmiş zaman ekiyle elde edilen bitmişliktir. Ve bu durumda cümlede geçmiş zaman bildiren bir sözcük sözcük kullanılmaz.

Öncelikle şunu belirtelim. –dı ekinin bitmişlikte kullanılması sadece haber kipindedir. Örneğin;

‘çalışmış ol,

çalışmış olsan,

çalışmış olmalı,

çalışmış olabilir,

çalışmış olmak’ denilebildiği halde,

‘Çalıştı olmak, çalıştı olabilir’ (tercihen) denmez.

  Yine, –dı ekinin bitmişlikte kullanılması ( Bitirdin mi?_ Bitirdim ) bu çekimin geçmiş zamanının (… bitirdiydim) oluşmasına da neden olmuştur.
   Bu kısacık hatırlatmadan sonra dilde tarz olayını hatırlayalım.

   Tabiattaki hareketler cereyan ederken hareketleri gerçekleştiren bir şahıs vardı. Ve hareketler bu bir şahısla birlikte bir zamanda bulunurdu. Tarz olayında ise bir şahıs bağlı hareketlerin bulunduğu zaman içerisinde ne şekilde yer aldığı sorulur.

   Şöyle, Türkçede bir fiil,

–r eki ve –di geçmiş zaman akini almışsa,

zaman geçmiş zaman,

hareket; genelllikle, aradabir, sık sık gerçekleşen harekettir.

‘Her hafta sonu sinemaya gid-er-di-m.’

 

–yor veya -en/-an eklerinden biri ve ayrıca –dı  eki,

zaman yine geçmiş zaman,

hareket hazır zamanda devam eden harekettir.

‘Annem bulaşık yıkarken ben televizyon seyred-i-yor-dum. ’ Veya ‘

…seyred-en idim  ’veya ‘

…seyreden yer aldım/

…seyreden bulundum’
  Fiil -mış ekini aldığında ise hareket bulunduğu zamanda devam etmeyen, tamam olmuş veya bitmiştir.

‘Müdür geldiğinde işimi çoktan bitir-miş-ti-m.’ Yani,

Müdürün geldiği (geçmişteki) o zamanda işimi bitirmiş biri olarak bulundum. Veya yer aldım.Gibi.
 Türkçede bitmiş tarz –di ekiylede elde edilebilir demiştik. Bu, –di eki almış her fiil geçmiş zaman bildirmez demek olur aynı zamanda.

‘… işimi çoktan bitirdiydim’. Örneğindeki birinci –di eki hareketin tarzını, ikincisi zamanını gösterir. Aşağıda ingilizce için verilmiş örneklere bakıp yukarıda sıraladığımız, –di geçmiş zaman ekini almış çekimli fiillerden, geçmiş zaman unsuru –di’yi kaldıralım. Yani,

gid-er-di-m,

gid-i-yor-du-m,

git-miş-ti-m’ çekimlerini,

---------------------------------------------------

gid-er-im,

gid-i-yor-um,

git-miş-im’ şeklinde ve hatta

‘git-ti-y-di-m’ çekimli fiilini de

git-ti-m’ olacak şekilde görelim.

   Örneklerden –di geçmiş zaman eki kaldırıldığında, artık -dı eksiz bu örnekler geçmiş zaman bildirmezler demektir.

  Yani, ‘Her hafta sonu sinemaya giderim’ Derken şu anki mevcut ‘present’ şimdiki durum kastedilir.

‘Şimdi sinemaya gidiyorum.’ Derken de şimdiki mevcut durum kastedilir. Farklı olarak bu çekimde hareket devam ediyordur. Yine,

‘İşimi bitirmişim, artık müdür gelse de fark etmez.’ Örneğinde de şimdiki, mevcut (present) durum kastedilir. Burada da hareketin ne zaman gerçekleştiği yani hareketin gerçekleştiği fiziksel zamanı aranmaz. Sorulan şey mevcut hazırdaki durumdur.

  Yani, ‘yanmış ev’ veya ‘pişmiş yemek’ ya da ‘Yemek pişmiş’ örneklerinde evin ne zaman yandığı veya yemeğin ne zaman piştiği sorulmaz. –dıydı ekindeki ikinci -di geçmiş zaman eki kaldırıldığında da durum böyledir. Eğer cümlede geçmiş zamana gönderme yapan bir zaman sözcüğü, ‘dün, iki hafta önce…’ kullanılmazsa, –dı ekli fiil yine şimdiki, hazırdaki (present) durumu gösterir. Aşağıda, örnek birdeki Türkçe kısım, –dı ekli fiilin şimdiki, hazırdaki (present) durumu gösterdiği cümlelerin ingilizce tarafına bakıldığında görülür.
 
  Örnek:

1. Have you ever seen my cat ?_ Kedimi gördünmü (hiç)/ görmüş müsün?
   Yes, I have seen your cat._ Gördüm. / Görmüşüm. ( present perfect)(şimdiki bitmiş)

2. When ? _ Ne zaman ?
    I saw your cat last year._ Geçen yıl gördüm.  (simple past tense)(yalın geçmiş)
 
 Örneklerdende görüldüğü üzere Türkçede here iki fiil –di ekini almışsada ingilizcede, birinci örnek ‘present-şimdiki’, ikinci örnek ‘past-geçmiş ‘ halde verilmiştir.
 
   Bitmişlikte esasen durum şudur: Özne hareketi öncesinde geçirmiş ya da hareket öncesinde özneye işlemiş olabilir. Bu zaman hareketin fiziksel zamanı, tabiat zamanıdır. –mış-tır ekleşmesiyle kastedilen veya sorulan bu zaman, yani hareketin ne zaman gerçekleştiği değildir. Sorulan şey hareketin hali hazırda/ şu anda / şimdiki zamandaki durumudur.

‘Hiç Ankara’ya gitmiş mi?

(evet) Gitmiş/ Gitmiştir/ Gitmişliği var.

’ örneğindeki zaman, şimdiki zamandır. Bu örneğin geçmiş zamanı;

‘O sırada Ankara’ya varmıştım’ şeklindedir.

Böylece;

_ Ali’nin babası ölmüş-tür./ Adam ölmüş-tür.

_ Güneş doğmuş-tur./ Güneş doğmuş duruyor.

_ İstanbul’a gitmişim-dir/ İstanbul’da olmuşum./ İstanbul’u görmüşüm-dür. Gömüşlüğüm var.

   Örneklerinin her birinde -mış ekiyle kastedilen, hareketin bitmişliği ve bu oluşmuş hareketin şimdiki (-mıştır) zamanıdır.
    İş bu yönüyle ele alındığında; hareketin bitirilmiş/ işlenmiş olduğunun ifade edilmesini -mış eki, hareketin zamanını, hali hazırdaki durumunu,–dır/-tür eki karşılar.  

   Bu arada türkçede bitmişlik, –p ekiylede elde edilir. –p eki, (git-iptir) şeklinde fiillere iliştirilerek hareketin bitmiş olduğunu ifade eder. Yine –p ekiyle, -miş ekiyle sağlanabilen –miş olacak gibi geleceklik bildirebilen bir yapı oluşturulmaz. Yani –p eki salt bitmişlik eki olarak kullanılır.

Men onları görmüşem. Onlar işlerini bitiribler.

Örnekler:

I haven’t seen my father

_ Babamı görmedim. …görmüş değilim.

We already have sended a mail to them.

_ Onlara henüz/daha şimdi bir meil gönder-dik/-mişiz.

I suppose your father hasn’t returned from Ankara yet.

Have you already seen this new film?

_ Halı hazırda bu filmi seyretmiş misin?

I have known him since my childhood.

_ Onu çocukluğumdan beri tanımış bulunuyorum.

I havn’t breakfast yet.

_ Henüz kahvaltı yapmadım/ yapmış değilim.

The child has losen his money.

_ Çocuk parasını çaldırmış/ parasını çaldırdı.

adjectival verb, çekimli fiil nedir?, Çekimli fiiller, çekimsiz fiiller, Dil bilgisi, Dil ve anlatım, fiil, fiil nedir, fiilimsiler, Genel, infinitive, isim fiil, mastar, sıfat fiil, zarf fiil

Sıfat fiil (verbal adjective)

4 Yorum

Sıfat fiil (verbal adjective) nedir?

Fiilimsiler/ eylemsiler, Fiilimsi nedir? Sıfat fiil/ ortaç nedir?

Tanım; 

     Kısaca  karşıdaki varlığın, yapmış olduğu hareketle nitelendirilmesidir.

     Şöyle ifade edilebilir: Esasen sıfatlar cümlelerde isimlerden önce gelerek birlikte bir tamamlık oluştururlar, yani isimleri niteleyerek ifadeye ayırıcı bir özellik katarlar.  

     Karşımızda birden çok kişi var ve bu kişilerden birinden bahsedeceksek bu birini diğerlerinden ayırmak için kişinin belirgin bir özelliğini söyleriz. Kişi uzunsa ‘uzun adam’ ,  şişmansa ‘şişman adam’ deriz.

     Yani varlıklar, nitelik (diğer şeylerden ayrılan özellik)’leriyle ayırt edilebileceği gibi, hareketleriyle de ayırt edilebilir. Adam konuşuyor halde olan biriyse ‘konuşan adam’ deriz. Böylelikle bir hareketi veya fiili sıfat gibi kullanmış oluruz.

    Türkçede sıfat fiil için –en/ -an eki, İngilizcede; devam tarzı için –ing takısı, bitmiş tarz için –ed (fiilin 3. perfect participle ) hali kullanılır. Demek ki sıfat fiiller de esasen hareket kökenli olduklarından bir tarza bağlı olabilirler.

Genel tarz;    

-er olan  _ Çalışır/-maz (durumda) olan saatleri bu kutuya koyarsın.

Dakik/ Yalın tarz;             

-en _ Sigara içmeyen (insan) sağlıklı olur.

Devam eden;

-yor olan _ İstanbul'a  gidiyor olan (giden) değerli  yolcular…

Bitmiş tarz; 

-miş olan _ Aranızda İstanbul’a  gitmiş olan (giden) var mı?

-ık olan _ Arası buzuk olan insanları  barıştırır,  düşkünlere yardım ederdi.

-dık olan _ Tanıdık (olan) bir yüz arıyordum.

     Not: Fiilimsilerin, zaman  ve şahıs unsuru taşımayan fakat tarz unsurlarıyla bulunabilen ve bu şekliyle cümlelerde birer isim, sıfat ve zarf göreviyle kullanılan fiiller olduklarını söylemiştik

-acak olan_ Çıkacak (olan) kan damarda durmaz. 

   Örneğimizden de görüldüğü gibi gelecek zaman eki ‘–ecek’ zaman bildiren bir ek olmasına rağmen fiilimsi (sıfat fiil) olarak kullanılmıştır.

   Bu durum şöyle açıklanır: Aslında Türkçede gelecek zaman, hem dilsel ve hem de fiziksel olarak hazır zamanda gerçekleşir.

     Bu kısacık geçişten sonra görüldüğü gibi, yukarıda örnekleriyle verdiğimiz sıfat fiiller, tarz eklerinden oluşan eklerdir.

     Yine, fiillere ilişik bu unsurlar ‘-ol’ yardımcı filine ekli ‘-en/-an’ eki olmadan da ifadeyi tamamlayabilir.  ‘Yanmış ev, tanıdık adam, çözük ip’ örneklerinde olduğu gibi.

İngilizcede sıfat fiil;

  İngilizcede sıfat fiil ‘participle’ olarak adlandırılır ve iki alt başlığa ayrılır.

progressive participle_ devam tarzı sıfat fiili (–ing  eklenir; sleeping child_ uyuyan çocuk)

perfect participle_ bitmiş tarz sıfat fiili (–ed3  eklenir_ having slept _uyumuş)

   Bu arada şundan bahsetmek gerekir: Şimdiye kadar fiillerin çekimlerini işlerken çekimlerin şahsını, zamanını, tarzını ve kiplerini gördük. Türkçe tarafından hatırlayalım; 

     Türkçede –dı, -ecek ve –ecekti eklerini zaman ekleri; -er, -yor, -mış, -makta eklerini tarz ekleri olarak bildik. Tarz eklerinden –mış ekini geçmiş zaman eki olarak değil bitmişlik eki olarak gördük.

   Yani, Çalışmış olmak, çalışmış olma, çalışmış olan, çalışmış olabilir, çalışmış olmalı, çalışmış olsa, çalışmış ol, çalışmış olasın… çekimlerinin her birinde –mış eki bitmişlik bildirirdi.

    Öyleyse bundan sonra; çalışır olan, çalışan, çalışıyor olan, çalışmış olan, çalışmakta olan … gibi sıfat fiilin tarzına göre çekimlenmesinde de –mış ekli fiilin bitmişlik bildirmesi gerekir.

    Dolaysıyla İngilizcede bunun karşılığı past participle (geçmiş zaman fiili sıfatı) değil, perfect participle (bitmiş tarz fiili sıfatı) olmalıdır.

    Bu hatırlatmadan sonra tekrar konumuza dönelim.

     İngilizcede sıfat fiillerle verilecek olan mana Türkçedeki gibi bir tamlama şeklinde verilmez. Daha çok ayrı bir cümle şeklinde verilerek ifade edilir.

Devam tarzı:   çalışıyor olan

The man   who     is     working ..._ çalışıyor olan adam…

 adam    kim ki  o’dur  çalışan

Bitmiş   tarz:   çalışmış olan…

The man    who     has    worked..._  çalışmış olan adam…

   adam     kim ki  o’dur  çalışmış

çekimsiz fiiller, Dil bilgisi, fiilimsiler, Fiiller, Genel, infiniteve, isim fiil, mastar

Mastar/ isim fiil (infinitive)

Yorum yapın

FMastar (infinitive) nedir?

Filimsi Nedir? Mastar (İnfinitive) nedir?

Tanım;

 Türkçede -mek/-mak ekiyle, İngilizcede ‘to’ mastar yapma unsuruyla elde edilir.

  Herhangi bir şahsa ve belirli bir zamana bağlı olarak tabiatta çekimli halde bulunan, varlıklara ait hareketleri bildiren fiillerin kendilerinden bahsedilmesine veya aynı cümle içerisinde bir başka fiille kullanmak için, çekimlilik unsurlarından şahıs ve zamanın kaldırılıp sabitlenmesine mastar denir.

  Fiiller tabiatta ya geçmiş (Çalıştı –He worked) ya şimdi (Çalışıyor –He is working) ya da gelecek (Çalışacak –He will work) zamanda bir şahsa bağlı olarak aktif haldedirler. Ve fiillerden bu şekliyle konuşulamaz.

  Örneğin: ‘Başarıyor inanmaktır’ veya ‘O çalışacak istiyor’ diyemeyiz. Bu yüzden öncelikle söz konusu fiili/ hareketi mevcut şekliyle sabitlemeliyiz. (Çalışmak istiyor). Ancak bu şekilde hareketin kendisinden bahsedebilir. Bir cümle içerisinde çekime girip yüklem olarak görev almış bir başka fiille beraber kullanabiliriz.

Fiillerin mastar halleri bir cümlede aşağıdaki şekillerde bulunabilir.

Özne (subject) olarak:

Başarmak inanmaktır.  To succeed is to belive.

Yüklem (predicate) olarak:

Başarmak inanmaktır. To succeed is to believe.

Nesne (object) olarak:

Bugün çok çalışma(k)-y-ı  planladı ve çalışma(k)-y-a başladı.

Because he planned to stady very hard today, he started to study.

  Örneklerde de görüldüğü gibi, herhangi bir hareketin şahıssız bir şekilde cümlede özne, nesne veya yüklem olarak kullanılması, hareketin mastar haline getirilmiş şekliyle mümkün oluyor. Yukarıda vermiş olduğumuz mastar örnekleri yalın örnekleridir.    

  Bunlardan başka fiillerin mastarlanmış halinin devam eden, bitmiş ve devam edip bitmiş tarzları da vardır.          

  Türkçede fiilin mastar halinin gelecek zamanları da vardır. Ki bu durum gelecek zamanın, –ecek sıfat fiil ekiyle karşılanması sonucu oluşmuştur.

Örneğin;

-er olmak  _

Seninle her gün aynı şeyleri tartışır olmaktan sıkıldım.

-mek/-mak  _

Sinirlenince bir sigara yaktı ve içme(k/ğ)ye başladı.

-yor olmak  _

Konuşma esnasında uyuyor olma(k/ğ-ı-)m onu kızdırdı.

-mış olmak  _

Kemerini takmış olma(k/ğ-ı-)n seni kurtardı.

adjectival verb, adverbial verb, çekimli fiil, çekimli fiil nedir?, Çekimli fiiller, çekimsiz fiiller, Çürkçe dil bilgisi konu anlatımları, eylemsi, eylemsiler, fiil, fiil çekimleri, fiil nedir, fiilimsi konusu, fiilimsi nedir, fiilimsi örnekleri, fiilimsiler, Fiiller, fiillerde görünüş, fiillerde kip nedir?, fiillerde tarz, infiniteve, infinitive, isim fiil, sıfat fiil, türkçe fiillerde görünüş, video anlatım, zamanlar, zamanlar tablosu, zamanlar(times), zarf fiil

Fiilimsi nedir? (infinitive and gerund)

Yorum yapın

 Çekimsiz fiil nedir? Fiilimsi nedir?

Fiilimsiler/ eylemsiler, Fiilimsi nedir?

Tanım;

     Şahıs ve zaman unsurlarından ayrık, tarz ve bazen kip unsurlarıyla birleşen bir fiilin, herhangi bir cümlede, isim (mastar/ isim fiil), sıfat, zarf gibi görev almasıdır.

     Ör: Çalış (-ır ol / -ıyor ol-, -mış ol-, -makta ol-)-ma-k/-ma/-an/-arak

      Bu kısacık tanımdan sonra, fiilimsiler nedir ve ne işe yarar?

     Şöyle başlayalım;  Örneğin, ‘korkmak’ fiili, bu fiille kastedilen hareketin gerçekleşebilmesi için yani, ‘Çok korktu.’ Diyebilmek için, harekete maruz kalan öge (öznenin) karşısında, onun korkmasına neden olan bir nesne olmalı. Bu nesne ise bir varlık olur. ‘Ali köpekten çok korkar’ gibi.

    Kişi tabiyatta madde olarak var olan veya var olduğunu düşündüğü varlıklardan korkabileceği gibi bu varlıkların kendilerine ait hareketlerden de korkabilir. Bu durumda korktuğu bir varlık değil bir harekettir.

    Hareketler ise tabiatta bir şahıs ve zamana bağlı olarak yer alan (yandı, yanıyor, yanacak ) hareketlerdir. Ve artık hareketi bir zamanı olmaktan çıkarmalıdır. Çünkü hareketin ne şahsından ne de zamanından bahseder. Bu kez hareketin sadece kendinden bahsetmek ister. Bundan sonra fiile –mak eki eklendiğinde fiil artık karşıdaki öge (nesne) olarak kullanılabilir.

     ‘Ali boğulmaktan çok korkar.’ gibi. 

      Bu örnek, fiilimsilerden mastar örneğidir. Bundan başka;

      Örneğin, ‘Oradaki uzun adamı tanıyor musun?’ cümlesinde ‘uzun’ sıfatı, adamlar arasından bir tanesini ayırıcı özelliğiyle niteleyerek konuşmaya kolaylık katmıştır.   Örnekteki (tanınıp tanınmaması) sorulan adam, yapmış olduğu bir hareketle de ayırt edilebilir. Adam oturuyorsa ‘…oturan adamı ,  konuşuyorsa ‘…konuşan adamı tanıyor musun?’   diyerek anlatım kolaylaştırılır. Ve artık  fiille kastedilen hareket bir sıfat gibi kullanılmış olur. Böylelikle bir fiili sıfat gibi kullanarak sıfat fiili elde etmiş oluruz. Yine bundan sonra;

    Örneğin, ‘Adam sessiz konuşuyordu.’ Bu örnekte de  ‘sessiz’ sözcüğü hareketi tarif ettiği için zarf görevinde yer almıştır. Ve bu kez harekete muhatap olan, kişi değil, hareketin bizzat kendisidir yani hareket nitelenmektedir.

     Hareketler bunun gibi, zarf göreviyle kullanılabilecek sözcüklerle (…sessiz konuştu.) ilintili olabileceği gibi bir başka hareketle de ilintili olabilirler. ‘Adam bağırarak konuşuyordu.’  (konuşmak_bağırarak konuşmak) gibi. Bununla ise fiilimsilerden zarf fiili  konu ettik.

    Demek ki fiillerle kastedilen hareketler bir zamana bağlı olarak tabiyatta yer alabileceği gibi, buradaki gibi birer isim, sıfat ve zarf göreviyle de yer alabilirler.

    Fiilimsi; Şahıs ve zaman unsurlarından ayrık, tarz ve bazen kip unsurlarıyla birleşik bir fiilin, herhangi bir cümlede, isim (mastar/ isim fiil), sıfat, zarf gibi görev almasıdır.

    Bu arada, fiiller tabiatta bir tarza bağlı hareket olarak yer alabildiklerinden, fiilimsi de aynı şekilde bir tarza bağlı  olarak bulunabilirler. 

‘Onunla her gün aynı şeyleri tartışır olmaktan sıkıldım.’ 

‘Sonuç için hâlâ bekliyor olan var mı?’ ,

‘Dersinizi çalışmış olarak gelin.’           

Çekimli fiiller, Dil bilgisi, fiil, fiillerde kip nedir?, Genel, Yeterlilik kipi (ability)

Yeterlilik/ imkan kipi (-ebilir/-abilir) (can/could; may/might modals)

Yorum yapın

 

    Türkçede fiil –ebilir/ -abilir eki ( çalış-abilir/ çalış-ır olabilir/ -ıyor olabilir/ -mış olabilir) almışsa kipler;

   a) yeterlilik

   b) imkan/ imkansızlık bildirebilmek için oluşturulmuş kip-(kalıp)lardandır.

   -ebilir/-abilir ekiyle konuşan kişi, hakkında konuşulan kişinin ya da kendisinin söz konusu hareketi gerçekleştirebilecek güç veya kabiliyete sahip olup olmadığını bildirir.   

   İngilizcede  geçmiş zaman şekli could olan can modal fiili, yeterlilik veya kabiliyet bildirir.

   Örneğin: Bu işi yapabilir (yapabilecek güçtedir)–He can do it.

   Ayrıca; bu örneklerin Türkçe anlamlarına baktığımızda aynı zamanda bir imkân veya imkânsızlık olduğu da hissedilmektedir.

    Yani, Ali bu işi yapamaz–Ali cannot do it derken,  ifade Ali’nin işi yapamama gücünden başka, bu şeyi yapabilmesine imkan yoktur anlamını da bildirebilir.

   Yapıyor olamaz–He cannot be doing it.

   Yapmış olamaz– He cannot have done(3) it.

   -ebilir/-abilir, -meli/-malı ekleri de emir, dilek ve şart kipinde olduğu gibi, konuşan kişinin söz konusu olaya müdahale ettiği durumları bildiren kipler içerisinde yer alır.  

   Haber kipinde hadise, konuşan kişinin kontrolü dışında (veya değil) cereyan eder. Kişi, söz konusu hareketin meydana geliş şeklini, kim tarafından ne zaman meydana getirildiğini haber verir sadece. 'Ali okula gidiyor.' 'Dün sinemaya gittim.'  gibi. 

    Yine eğer, can/ could’daki gibi genel bir yeterlilik değil de bir defalık bir durumdan bahsedilecekse -e güç yetirmek anlamındaki be able to+V kalıbından yararlanılır.  

    Yap-abilir/abildi–He is/was able to do it.

    Yapabilmiş/ti–He has/had been able to do it.

    Not: Can/could soru cümleleriyle kullanıldığında izin veya rica anlamını da verebilir. Aynen Türkçede olduğu gibi. Yani;

    Kapıyı açabilir misin?–   Can you open the door? derken bir ricada,

    Kapıyı açabilir miydin?– Could you open the door? derken, daha kibar bir ricada bulunulur. Eğer;    

    Kapıyı açabilir miyim?– Can I open the door? diye söylenmiş olunursa, anlamdan da anlaşıldığı üzere, bir izin alma bildirilmiştir.   

 

    Bu arada, izin alma isteği, geçmiş zaman şekli might olan may modal fiili ile de elde edilebilir.

    May modal fiili, olmak anlamında mümkünlük bildiren bir modal fiildir. Yani daha resmi ve daha kibar bir rica veya izin almadan bahsedilecekse yine -ebilir/-abilir anlamındaki bu modal fiillerden yararlanılır.     

    Ör: Girebilir miyim? (Girmek mümkün mü/olur mu?)_May I come in?

          (Girmek) olmaz!  _No, you may not.

  Not: Örnekte de görüldüğü gibi bir resmiyet, kibar bir yasak söz konusudur.

    Ör: Çiçeklere dokunmak olmaz!_You may not touch the flowers.

 

çekimli fiil, Dil bilgisi, fiil, fiillerde kip nedir?, Genel, optative mood

İstek kipi ( the optative mood )

Yorum yapın

 

    Gideyim    

   Bırak gideyim.  İzin ver konuşayım. Öl de, öleyim. Bari oturayım.

    Gidesin/gide-siniz 

  Söylediklerimi unutmayasın. İstedim ki bilesin. Sakın ona inanmayasın.

    Gide/gide-ler           

  O bunu böyle bile, beni böyle tanıya. Sakın unutmaya.

   Gidelim                 

  Aynı şeyleri konuşmayalım. Hadi gidelim. Gel her şeyi unutalım.

     Türkçede istek bildiren sözcüklerin yer aldığı cümlelerdeki fiil, istek kipiyle değil emir kipiyle verilir. Çünkü sadece bu sözcükler cümlenin istek ifadeli bir cümle olduğunu bildirmeye yeter. Böyle olunca da ayrıca istek kipiyle çekimlenmiş bir fiile gerek kalmaz.

  Yani,   ‘İzin veriyorum gidesin.’    denmez,  ‘İzin veriyorum hadi git.’ denir. 

  Yine,   ‘İzin veriyorum gide.’        denmez,  ‘İzin veriyorum gitsin.’ denir.   

  Fakat,  ‘İzin ver  gideyim.’             denir,      ‘İzin ver  git’ denmez.

  Bu durumda ortaya iki türlü istek çekimi çıkar. Bu çekimler;

 1.  İstek bildiren sözcüklerle desteklenmemiş çekim.

    (Gideyim/ gidesin/ gide/ gidelim/ gidesiniz/ gideler)

 2. İstek bildiren sözcüklerle desteklenmiş çekim.

   (Gideyim /git/ gitsin/ gidelim/ gidin/ gitsinler)

    İstek kipinde şöyle bir durum da vardır:

   (istiyorum ki veya bari…) gideyim/ gidesin/  gide/ gidelim / gidesiniz/ gideler… çekimi, konuşan şahsın  isteğine göre çekimlenmiş isteklerdir. Bundan başka bir de muhataptan istenen çekim şekli vardır.

   (izin ver/  bırak…)

gideyim_ Let me go.

 … … … / ... ... ...

 gide _ Let him go. (bırak gitsin)

 gidelim_ Let us go. (let’s go)

 … … …/ ... ... ...

gideler (bırak gitsinler) _ Let them go.

çekimli fiil, çekimli fiil nedir?, Çekimli fiiller, Dil bilgisi, fiil çekimleri, Fiiller, fiillerde tarz, perfect continuous (hala devam eden tarz), perfect continuous tense

perfect continuous tenses/ Devam etmekte olan tarz/ Türkçede fiil, –makta ek birleşmesini almışsa;

Yorum yapın

 Yine bu tarz, (-iyor bulunmuş) hareket ve durum (hal) tarzı birlikteliğiyle de elde edilebilir.

Ör: İki saattir  bekliyorum_ (beklemekteyim).

I have been waiting here for two hours. 

Ör: Üç yıldır Ankara’da otur(mu)uyorum/oturma(ma)ktayım.

 _I have (not) been living in Ankara for three years.

Örneğin:

When        he  called  me,    I       had  been        studying 

Ne zaman  o    aradı   beni  ben   bulunmuştu(m)  çalışan/ çalışıyor olan. 

Yani, … çalışıyor bulunmuştum.

veya, …çalışmaktaydım.

Perfect continuous’ veya ‘perfect progressive’  nedir?

Perfect ; tamam olmuş, oluşmuş, bitmiş,

Continuous / progressive; devam eden, sürdürülen anlamındadır.

  Öncelikle şunu belirtelim, ‘perfect  continuous’ devam edip bitmiş  hareket demek değildir. Şöyle denebilir. Devam eden hareket tamam olmuş bitmiş durum.

   Bir önceki konuda  perfect aspect ( bitmiş tarzı görmüştük). Yapısı ise,  have + V-ed(3) (perfect partisiple) idi. Yani,

I have cleaned._ Temizlemişim.  Veya;   I had  cleaned _ Temizlemiştim. Gibi.

  Temizlemek fiili hareket fiili veya hareket bildiren fiildir. –mış eki ise temizlemek fiiline ilişiktir. Tarz ekleri (-mış v.s.) böyle  hareket fiillerine ilişik olabileceği gibi, kalma veya durum bildiren fiillere de ekli olabilir. Kalma fiilleri; olmak, bulunmak, yer almak v.s fiillerdir. Bundan sonra fiiller; 'olmuş, bulunmuş, yer almış' gibi şekillenirler.

‘perfect continuous’ yapısı;

‘… have been V-ing’   idi. Örnekleri ise;

 Şimdiki zamanda;   

 I  have been cleaning.

Geçmiş zamanda;

I had been cleaning. 

    Örneklerin, ‘I have been…’e kadar olan kısmı bitmiş  (perfect) tarzdır. Fakat biten hareket değil, durumdur. Yani ‘been’  olmuş, bulunmuş, yer almış anlamında durumun bitmişliğini bildirir. I had been…. Demekle, ‘bulunmuştum, yer almıştım, olmuştum’ denmek istenir. Bundan sonra ise hareketin tarzını, ‘V-ing’ (cleaning) verir.  V-ing  yapısı devam tarzıdır.  Yine, ‘temizliyor’ veya ‘temizleyen’  anlamındadır. Cümle birleştirildiğinde,

I had been cleaning._

‘Temizliyor bulunmuştum./

Temizleyen bulunmuştum./

Temizlemekteydim’  Anlamına tamamlanır.

İşte , ‘perfect continuous  aspect/ tenses’  budur.  Yani , birleşik tarzda işlenmiş bir yapıdır. Birleşik tarzlı yapılarda ise bir hareket tarzı, bir de durum  tarzı olacak .  Örneğin, İngilizce kurgusunda

 I _ Ben

had_ bulundu

been_  olmuş/ yer almış/  bulunmuş

cleaning _ temizleyen/ temizliyor olan  

( geçmişte ki o  olay anında ) odamı  temizleyen bulunmuş  idim/ temizlemekteydim)  şeklindedir.

 

-dir bildirme kategorisi, Çekimli fiiller, Fiiller, Genel, türkçe dil bilgisi, türkçe dil bilgisi konuları, türkçe fiil çekimleri, türkçe fiillerde görünüş, video anlatım

-dir bildirme eki nedir? Ek fiil nedir?

Yorum yapın

Ek fiil nedir?

Kısaca, ek fiil [er-(i-) fiili_ermek fiili] __ olmak, bulunmak, yer almak... anlamında bir durum fiili,  yardımcı bir fiildir. Fiil çekimlerinde;

     ermiş> imiş>miş _ olmuş, yer almış, bulunmuş, ...

     erük_ oluk, yer alık, bulunuk, ....

     erür_ oluyor, yer alıyor, bulunuyor, ...

     erti> idi _ oldu, yer aldı, bulundu,  ... gibidir.

Ya da birleşik yapılı durum fiillerinde;

     ermiş erür _ yer almış bulunuyor/ oluyor

      erür  ermiş_ yer alıyor bulunmuş/ olmuş/ imiş

      ermiş erti _ yer almış  bulundu/ oldu/ idi

      erür erti _ yer alıyor  bulundu/ oldu/ idi

-dır eki nedir ? 

      erti erür _ yer aldı oluyor/ bulunuyor 

 

   Aslında haber kipi ekidir. Ve birleşik tarzla bildirme yapan bir ek birleşmesidir. Yine, ‘yer almış/ aldı  bulunur’  veya ‘yer almış/ aldı bulunuyor’ anlamında yerleşmiş haberler için kullanılır.

     -dır eki;

1. Yükleminde isim cinsinden bir sözcük habere konu olduğunda, ismin tabiatta veya zamanda ne şekilde yer aldığını, ve haberin durumunu bildirir. Yani,

Senin adın nedir?  Adın ne yer almış bulunuyor?

 ‘Benim adım Ali’dir.’  derken, ‘adım tabiatta Ali olarak yer almış oluyor veya bulunuyor’ denmek istenir. Ya da,

 ‘Bu bir kitaptır.’ derken, ‘bu şey kitap olarak yer almış bulunuyor’ denmek istenir.

2. Yüklemdeki habere konu sözcük bir tarza bağlı, tarz eki almış hareket adı ise  yine aynı şekilde ‘yer almış bulunuyor’ anlamı da bu bir tarza bağlı hareketin tabiatta veya zamanda  mevcut durumunu ve  durumun devam ettiğini veya durumunu koruduğunu bildirir.

 ‘Ali işini bitirmiş-tir.’  Derken, O tabiatta ve zamanda işini bitirmiş olarak yer almış bulunuyor.   Anlamı verilmek istenmiştir.

Bunlardan başka;

    -dır eki, yer almış bulun-ur  (yer almış bulunu-yor değil)  anlamında da kullanılabilir. Bu durum da ‘-dır’ ekindeki –r  ünsüzü devamlılık değil belirsizlik bildirir.  

Bir örnek;  

Benim hesabım nedir? Bu soruya cevap verecek kişi net hesabı verecekse  ya konuşmasındaki tonlamayı netleştirir veya kesinlik bildiren  bir sözcük kullanır.

 ‘Senin hesabın tam olarak şudur.’ ‘Şu kadar olarak  yer alıyor.’  Veya ‘…şu kadar ediyor’  Der.

Hesap için tahmini bir fiyat söyleyecekse bu kez konuşmada tonlamasını netleştirmez veya belirsizlik bildiren  bir sözcük kullanır. Ve şöyle der,

‘Senin hesabın tahminen şu kadardır.’ ‘Şu kadar  yer alır.’  Veya ‘…şu kadar eder’  Der.

-dır eki nedir ? 

… körtüm erür  (Bu vehinin küll’il-vucuh  körtüm irür  wech-i hasen)

… körtün erür

görmek 

… körtü  erür --------------------------…gördü  oluyor

  ermek    

… erti  erür  …artı arur -----------…bulundu/ yer aldı  oluyor

…idi  irür  …artı urur

…idür         …durur 

…dür

(belirsizlik)

Benim hesabım ne yer aldı olur? / ne yer alır?  / nedir? 

…aşağı yukarı 10 lira  yer aldı olur? /  10 lira-d-ır                   

(kesinlik)   

Benim hesabım ne yer aldı oluyor? / ne yer alıyor? / nedir?

…tam olarak 10  lira yer aldı oluyor? /  10  lira-d-ır.

 

 (belirsizlik)

Şu ana kadar İstanbul’a varmış bulundu olur/ varmış-t-ır.

(kesinlik)

Güneş doğmak üzere. Güneş doğuyor. Güneş doğmuş-t-ur / bulundu oluyor artık

 

Suçlu bulundu.

Yani şimdi suçlu mu bulundu oluyor? 

…suçlu mu-d-u-r?

 

 ‘İki saat-tir seni burada bekliyor’  ya da

‘Seni burada bekliyor  iki saat-tir.’ Yani; 

‘Seni burada bekliyor’  haberlik durumu

‘iki saat bulundu oluyor’

 -dır eki –r  eksiz de kullanılabilir.

Senin adın ne oldu/ ne yer aldı?/ ne di? / ne bulundu?

 

Bütün bunlardan sonra;

 Yardımcı  fiiller nedir?

Bazen bir isim, bazen bir sıfat/sayı…’dan cümleler;    

O çaresiz (er)i-di/ oldu/ kaldı/ bulundu vs.

Veya bir tarzla çekimlenmiş fiillerden,  birleşik tarzlı çekim;  

Çalışır (er)i-miş , Çalışır ol-muş

ya da sadace zaman  çekimi;  

Çalışır  (er)i-di./ bulundu / bulunacak/ olacak

    Yine, bu bir tarza bağlı fiillerden bir kip elde edebilmek;     

Ör: Çalışır ol-abilir/-malı/-sa(keşke)/-a …vs. için yardımına baş vurulan fiillere  yardımcı fiiller  denir.

Türkçede bu fiiller; (er)-i, ol, kal, bulun,  … gibi  fiillerdir.             

 

Haberlik eki nedir? 

   Yardımcı fiillerin kök olarak  kullanıldığı bir ifadede, yardımcı fiile eklenerek,  ifadedeki bilgiyle haber verilen durumun, hazır zamanda ya devam eden durum –ur(erür) (yer alıyor)

    ya da oluşmuş/ bitmiş durum  haberi olarak devam ettiğini (bulunduğunu) -(d)ır (idi erür)(yer aldı oluyor)  veya bulunduğunun var sayıldığını bildiren ek unsurudur.

İngilizcede linking verb (bağ fiil) nedir? 

    Bunlar, be (am /is/ are /was/were),  see, appear, become… fiilleridir.  Linking verb’ler de Türkçede olduğu gibi isim cümlelerinde, isim/ sıfat/ sayı… ile özne arasındaki yargısal bağı veya hareket ilişkisini kurarak cümleler oluştururlar.

He is a doctor_

O dur bir doktor/ O bir doktordur

 

I am a student_

Ben(dir)im öğrenci/ Ben bir öğrenci(dir)im/ …bir öğrenciyim.

 

He seems/ appears  (to be) very unhappy

_ Mutsuz  görünüyor/ gösteriyor.

 

   Not: Linking verb’lerden ‘to turn’ fiili de isim vb. sözcük türleri ile özne arasında yargı bağını kurarak bir cümle oluşturur. Fakat be (am/ is/are) fiilindeki gibi mevcut bir durumu değil, bir duruma geliş sürecini, bir değişimi veya dönüşümü bildirir.

     Bu durumda fiil Türkçede -er-mek (sararmak), -ilen-mek (yaşlanmak), -ileş-mek (kırmızılaşmak)… gibi ek veya ek birleşmelerine denk gelir.

Her face turned yellow._ Yüzü sarardı.

Yine:

To remain fiili; bağlayıcı fiil olarak bir durum üzerinde kalmayı bildirir.

I remained alone._ Yalnız kaldım/ yalnızla(n)dım. 

Yine: Sensiz kaldım/sensizle(n)dim.

To keep fiili; bağlayıcı fiil olarak bir durumu bir süre için tutmak anlamındadır.

To keep fixed._Sabitlemek (sabit tutmak). To keep hidden._Saklamak (saklı tutmak).

To grow fiili; bağlayıcı fiil olarak bir durumda giderek artış göstermeyi bildirir.

I am growing impatient._ sabırsızlanıyorum. İt is growing heavy._ Ağırlaşıyor.     

 

Çekimli fiiller, devam tarzı/ continuous tenses/aspect, Dil bilgisi, Fiiller, fiillerde tarz, Genel

continuous/ progressive tenses / Devam tarzı / Türkçede fiil -yor eki almışsa;

Yorum yapın

Hareket devam ediyordur.
Türkçede fiile -yor eki eklenir, İngilizcede; devam tarzı ( be V-ing ) kalıbıyla elde edilir.

    Anlam olarak: Bir hareketin hazır zamanda (o anda, o dakikada, o saatte, devam edip etmediğini/ yürütülüp yürütülmediğini, yani sözü edilen anda hareketin yapıldığını bildiren tarzdır.

Sinemaya gidiyorum.

–I am going to the cinema.(şimdi)

Sinemaya gidiyordum.

–I was going to the cinema. (o saatte)

Sinemaya gidiyor olacağım.

–I will be going to the cinema.
 

   Not:

Yaşıyor/ ikamet ediyor/

oturuyor, okuyor/ öğrenim görüyor.

Ör: Ankara’da yaşıyor (ikamet ediyor anlamında), gibi yürütme anlamı taşımayan tarz anlamı kendinden fiiller genel olarak bir hareket üzerinde (-makta) bulunmayı bildirir.

  Dolayısıyla İngilizcede bu türden fiiller devam tarzında değil durum (perfect) tarzlarında kullanılırlar.

Ör: I have been living in Ankara for five years. Gibi.

   Bir ifadede –yor eki almış bir fiil ve geleceğe yönelik bir zaman tümleci kullanılmışsa, –yor ekli fiil gelecek zaman bildirir. Bununla bir beklentinin devamlılığı kastedilir. Ör:

Başbakan yarın buraya geliyor

_The prime minister is coming here tomorrow.

   Bununla ise gelecekle ilgili bir durumun devamlılığı kastedilir. Aynı ifade, ‘ gelecek durumda bulunuyor’ yani, ‘başbakan yarına/ yarın için gelecek bulunuyor’ ya da kısaca ‘başakan yarına geliyor’ şeklinde de söylenebilir

    Eğer fiil, ölüyor (daha ölmedi), bitiriyor (daha bitirmedi), başlıyor (daha başlamadı) gibi bir fiilse -yor eki, –mek üzere anlamında hareket öncesini, harekete doğru olan devamlılığı bildirir.
–yor ekli fiil; biliyorum, tanıyorum, gibi hareket bakımından devamlılık bildiremeyen sınırlı fiillerle kullanılmışsa, ifade hareketle kazanılmış halin devamlılığını bildirir.

   Not: Türkçede devam tarzı –en/-an sıfat fiil ekiylede elde edilebilir.

Ör: When she was waching TV, the child was sleeping.  ( uyu-y-an idi/ uyu-yor-du )
__________________________________________________________________________
Karşılaştırma: devam tarzı eki,

Azerbaycan ( -y-ir ),

Türkmenistan ( -y-aar ),

Özbekistan ( -yap ) bölgelerinde ( )’deki gibidir.

  Türkçede ve ingilizcede devam tarzı ( continuous aspect )
Bir hareketin hazır zamanda (o anda, o dakikada, o saatte, devam edip etmediğini/ yürütülüp yürütülmediğini, yani sözü edilen an; geçmiş, şimdiki, gelecek… zamanda hareketin yapıldığını bildiren tarzdır.
Türkçede fiile -yor eki eklenir, İngilizcede ise, be Verb-ing kalıbı kullanılır.
 
İngilizce için istisna;

‘Be’ yardımcı fiili;

şimdiki zaman

birinci tekil şahısta (I–ben) am,

üçüncü tekil şahıslarda (he/she/it/ o) is,

diğerlerinde are;

geçmiş zamanda;

birinci tekil ve üçüncü tekil şahıslarda (I, he/ she/ it– ben, o) was,

çoğul şahıslarda ( we, you, they ) were olarak değişir.
 
 
–yor ekli fiil; biliyorum, tanıyorum, gibi hareket bakımından devamlılık bildiremeyen sınırlı fiillerle kullanılmışsa, ifade hareketle kazanılmış halin devamlılığını bildirir. Yani, ‘Onu tanıyorum.’ Derken, ‘tanır halde bulunuyorum’ denmek istenir.

-yor eki hakkında;

A) Sınırlı fiil (sürdürülemeyen hareket);

1-Bitimli fiil;

Ölüyor-, başlıyor-, bitiriyor-, düşüyor-, kalkıyor- fiilleri bu türden fiillerdir. –yor eki bu fiillerle kullanıldığında –mek, üzere olmak anlamında hareketin gerçekleşme öncesini yani henüz gerçekleşmemiş olduğunu bildirir. Çünkü bu hareketler devam etmez. Yani fiilin biçimsel (tarz) özelliği sadece bu –mek üzere bulunma anlamını verdiğinden bir hareket devamlılığı düşünülmez.

2-Başlamalı fiillerde de benzeri bir durum vardır. Sevmek, hoşlanmak, bilmek, tanımak… gibi fiiller bu türdendir. Farklı olarak bu tip fiillerde hareketin gerçekleşme sonrası vurgulanır. Aynı şekilde –yor ekiyle hareket değil durum devamlılığı bildirilir. Yani, ‘biliyorum’ derken ‘bilmişlik durumum devam ediyor’ denmek istenir. Örneğin, ‘Onu tanıyorum’ derken, tanıma durumunun devamlılığı kastedilir, tanıma hareketinin değil. Çünkü tanıma hareketi devam etmez.

 İngilizcede fiil yine yalın yapıdadır ( I know/ love/ like gibi. Yani; I am loving/ liking/ knowing, denmez).

  Kısaca, Türkçede ölüyorum, biliyorum yazıyorum, seviyorum… şeklinde -yor eki almış fiiller her zaman hareket devamlılığını bildirmez ya da İngilizcede simple (yalın) yapıyla kullanılan sürdürülemez fiiller, Türkçede –yor devamlılık ekiyle verilir çünkü Türkçede haber kipinde fiiller yalın haliyle kullanılmaz.

  B) Sınırsız (sürdürülebilir hareket)

Oynuyor, yürüyor, geziyor fiilleri bu türden fiillerdir. –yor eki bu türden fiillerde hareketin sürdürüldüğünü veya yürütüldüğünü bildirir. Sürdürülebilir –yor ekli fiillerdeki durum devamlılığı, sıklık zarflarıyla belirtilir. Ör:

Her hafta sonu sinemaya gidiyorum.
Sonuç olarak; Türkçede –yor, bir başka biçimiyle –en/-an ekiyle ifade edilen her hareket İngilizcede –ing ekiyle karşılanmaz.

  Diğer taraftan ingilizcede haber kipinde kullanılan –ing eki Türkçede –yor diğer deyişle –en/-an ekine karşılık gelir.
 

Türkçede devam tarzını, fiilleri sıfatlaştırmada kullanılan –en/-an eki de verebilir. ingilizcede kullanılan –ing eki esasen sıfat fiilin devam tarzı ekidir. Ve bu ek Türkçede –en, -an ekine denk gelir. Sleeping _ uyuyan …gibi.

Yani devam tarzında bir cümlenin Türkçeyle birebir karşılaştırılması şöyledir.

   Ör:
When          I     was         waching  TV, my      mother was    washing dishes.
Ne zaman ben bulundu seyreden TV, benim anne bulundu yıkayan bulaşık.
 
Yine, (şu an) Sinemaya giden(dir)im. (şimdi) –I am going to the cinema.
(o an) Sinemaya giden olacağım (gelecek) –I will be going to the cinema.
 
Devam tarzının diğer çekimleri ise,

Emir kipi;   çalışıyor ol
İstek kipi;  çalışıyor olasın
Şart kipi;   çalışıyor olsan
Gereklilik; çalışıyor olmalısın
Olasılık;     çalışıyor olabilirsin
Mastar;     çalışıyor olma-k
Sıfat fiil;    çalışıyor olan
Zarf fiil;     çalışıyor olarak, gibidir.
Sıradaki cümleleri birebir karşılaştıralım.
 
I      am writing   a    message to my friend           now.

Ben dir   yazan   bir  mesaj      benim arkadaş–a  şimdi

_ Arkadaşıma mesaj yazı-yorum.

 

The student was watering the flowers.

Öğrenci         idi   sula-yan        çiçekler

_ Öğrenci bahçede çiçekleri sulu-yordu.

 

My       mother will be    watching a TV.

Benim anne     ol–acak seyreden bir TV pragram.

_ Annem bir televizyon seyredi-yor olacak.

 

I      am     waiting for a friend of mine.

Ben dir bekleyen  bir arkadaş için benimkinden.

_ Arkadaşlarımdan birini bekli-yorum.

 

I       was         watching TV when       he called.

Ben bulundu seyreden TV ne zaman o   aradı

_ Mene zenk eden vaht televizira bah-ırdım.

 

They are    playing football in the garden.

Onlar dır oynayan futbol bahçede.

_ Onlar bahçada top oyna-yırlar.

 

çekimli fiil nedir?, Çekimli fiiller, common aspect, Çürkçe dil bilgisi konu anlatımları, Dil bilgisi, Dil ve anlatım, fiil, fiil nedir, Fiiller, türkçe dil bilgisi konuları

Dakik tarz ( concrete aspect); Türkçede fiil tarz eki almamışsa;

2 Yorum

 Fiil tarz eklerinden(-r, -yor, -mış, -makta) birini almamışsa;

 Hareket bir defalık/dakik ( concrete aspect ) harekettir demektir. Bu tarzda hareket bir defaya mahsus gerçekleşir ve sadece hareket vurgulanır. Dakik tarz, tarz bakımından yalın yapılı/ eksizdir. Yani tarz eklerini -r, -yor, -mış eklerini almaz. Fakat zaman eklerini ( gitti, gidecek) alabilir.

   İngilizcede ;

Geçmiş zamanda; ( S + Ved2 ) kalıbıyla,

I studied my lesson yesterday

Gelecek zamanda;  

I will study my lesson tomorrow

Dakik tarzda hareket bir defalık gerçekleşir.

Dün sinemaya gittim.

–I went to the cinema yesterday. 

  …….Dakik tarzda şimdiki zaman yoktur. 

Yarın sinemaya gideceğim.

–I will go to the cinema tomorrow.
Açıklama; Dakik tarzda şimdiki zaman yoktur demiştik?

Türkçe ve İngilizce dillerinde zaman çizgisi,

gitti           gidiyor   gidecek    şeklinde değil;

-----------------------------------------------------------------

gitti           ............    gidecek (dakik tarz)

gidiyordu   gidiyor     gidiyor olacak     

gitmişti       gitmiş      gitmiş olacak    

------------------------------------------------------------------- 

şeklindedir.

 Yani,

'Şu an okula gidiyorum'  İfadesinin geçmiş zamanı;

O an okula gittim. Değil,

O an okula gidiyordum.'dur.

Ve bu durumda; haber kipi çekim tablosunda geçmiş zamanlar;

giderdim

gittim

gidiyordum

gitmiştim/ gittiydim   

gibi çekimlenirken, çekimlerde  yer alan mavi renkteki -di ekleri çekimlerden kaldırıldığında kalan yapılar şimdiki zamanları karşılar.  Böyle yapıldığında ise 'gittim' çekimli fiili 'git' olarak kalır. Bu ise fiilin emir şeklidir.

Örnekler;
 
He picked up his book and left the classroom.

Ali  entered the room. 

They will meet tomorrow. 

They  began to paint his house early in summer

I  remembered the day when I first  met her.

Suddenly the window of the office  opened.

I  visited my aunt yesterday .

I will visit my grandmother tomorrow.

It  will snow next weekend.