Etiket arşivi: türke zamanlar tablosu

Haber kipi (the indicative mood) / Türkçede bir haber cümlesi nasıl oluşturulur?

      Türkçede bir haber cümlesi nasıl oluşturulur?

     İsim cümlesi:

1. Yüklem için isim cinsinden (isim, sıfat, sayı…) bir sözcük; doktor, yorgun

2. Haberin (varsa) hazırdaki zamanda ne durumda olduğunu bildiren tarz eki; -r, -yor, -miş

3. Haberin (varsa) durum tarzı veya zaman ekini bağlamak için bir yardımcı fiil; bulun-, ol-, görün-, yer al-, i-, …

4. Haberin zamanı; -/ -ecek/ -ecekti    

5. Haberin şahsı  -m, sn, …, -z/-k, snz, lr

___________________________________________________________

İsim   durum    zaman

dakik/yalın   tarz  

çaresiz  … … ...   (i) di     Dün çok hastaym.

genel   tarz        

çaresiz  bulunur   (i) du    Ne zaman çağırdıysa hep meşgul olurdum.

devam tarzı       

çaresiz  bulunuyor (i) du    Bu vebaya karşı  çaresiz bulunuyorduk.

bitmiş  tarz       

çaresiz  bulunmuş  (i) tu    ...yorgun düşmüşm/ … yalnız kalmışm.

____________________________________________________________

hareket  ................. zaman

dakik/ yalın   tarz   

temizle    … … …    … di    Dün odamı kendim toplam.

genel   tarz       

temizler      … … …  (i di    Her sabah odamı kendim toplarm.

devam tarzı       

temizliyor … … …     (i) du    O an odamı topluyordum.                  

bitmiş  tarz        

temizlemiş … … …     (i ti    Onunla dün konuşmuştuk.

___________________________________________________________

Birleşik tarzlar,

hareket          durum     zaman

-r/-yor/-miş  bulunur     (i) du    

Babam işten geldiğinde genellikle yatmış olurduk.

-r/-yor/-miş  bulunuyor  (i) du    

Fırtına gelmeden önce şehri tahliye etmiş bulunuyorduk.

 -r/-yor/-mış  bulunmuş  (i) tu   

Artık dönemezdim çünkü yola girmiş bulunmuştum .

 

  Not; bulun- yardımcı fiili yerine ol- yardımcı fiili yer alırsa genellikle hareketin veya durumun sonradan oluştuğu vurgulanır.  

 

Bütün bu yaklaşımlardan sonra;

Basit düzeyde Türkçe bir ifade oluşturmak istenirse, fiil kökü +…

hareketin tarzı, bu r, -yor, -miş, makta eklerinden biri veya dakik tarz için hiç eksizdir.

hareketin zamanı; bu ise -, …., -ecek, ecekti ekleri ya da şimdiki zaman için  eksizdir.

hareketin kipi; bunlar ise -e/-a, -meli/-malı, -ebilir/-abilir, -se/-sa … eklerinden biridir.

şahıs eki;   -m,    sn , …,   -z,   -snz,   -lr

(Türkçe – İngilizce)

Haber kipi Çekim Tablosu

xResim1