Etiket arşivi: şimdiki zaman

Şimdiki zaman ( present time)

  Şimdiki zamanlardadır (present times): Türkçede şimdiki/ hazırdaki zamanın eki yoktur. İfadelerde yer alan tarz ekleriyle ise,

 ‘Her hafta sonu sinemaya giderim’ derken  ‘

… gider halde-yim / durumda-yım.,

Sinemaya gidiyorum’ derken ‘

… gidiyor halde-yim / durumda-yım’

Hiç sinemaya gitmiş misin?

Evet gitmişim’ derken ‘derken,

…gitmiş halde-yim / durumda-yım’ denmek istenir.

   Yani her üç durumda da mevcut durum, hazır zamandaki durum, (ifadenin geçmişte kaldığını bildiren bir unsur olmadığından da) şimdiki (present) zaman ve bu zamanda devam eden bir durum bildirilir.

  İngilizcede be (am, is, are) ve have fiillerindeki (has) değişiklikler, şimdiki zamanın belirlenmesinde kullanılır. Örneğin,

I am going to Ankara

_ Ankara’ya  gidiyorum.(present continuous)

I have fnished my homework.

_ Ödevimi bitirmişim. (bitirdim)

Zamanlar ( times )

 1. Türkçede fiil  - ekini almışsa (çalış-, -erdi,  -yordu,  -mıştı/ -dıy, -maktay…) hareket geçmiş zamandadır.

   İngilizcede:

Common aspect’te used to kalıbı kullanılır.

Concrete aspect’te fiillerin sonlarına -ed takısı eklenir.

Progressive aspect’te be fiilinin was/ were olarak değiştiğini söylemiştik. 

Perfect ve perfect continuous aspect’te have yardımcı fiili had olurdu.

 2. Türkçede şimdiki/ hazırdaki zamanın eki yoktur. İfadelerde yer alan tarz ekleriyle ise;

‘Her hafta sonu sinemaya giderim’ derken  ‘… gider durumda-yım

‘Sinemaya gidiyorum’ derken ‘… gidiyor  durumda-yım

‘Hiç sinemaya gitmiş misin? Evet gitmişim’ derken ‘…gitmiş  durumda-yımdenmek  istenir.

   Yani her üç durumda da mevcut durum, hazır zamandaki durum, (ifadenin geçmişte kaldığını bildiren bir unsur olmadığından da) şimdiki (present) zaman ve bu zamanda devam eden bir durum (bir durumda olmak) bildirilir.

  3.Türkçede fiil, -ecek ekini; (çalış-acak/ -ır olacak/ -yor olacak/ -mış olacak/ -makta olacak) almışsa hareketin hazır durumda sonraya bırakıldığı, gerilendiği… yani gelecek zamanda gerçekleşeceği bildirilir.

   İngilizcede:

I will go to the cinema._Sinemaya gideceği

I will be sleeping._ Uyuyor olacağım.              

I will have gone._ Gitmiş olacağım.

   Not: ifadede ‘az sonra, yarın…’ gibi geleceğe yönelik bir zaman tümleci kullanılmışsa –r ekli fiil belirsiz gelecek bildirir.

Birazdan gelirim/ geleceğim.

Bekleseydin gelirdim/gelecektim.

 4. Fiilecekti ek birleşmesiyle (çalış-acaktı /-er olacaktı/ -yor olacaktı…) hareket geçmişte kalmış gelecek zamandadır.

Zaman (time) nedir? Zaman ekleri nelerdir?

 Varlıklar hareketlerini bir tarza bağlı olarak gerçekleştirirken bu hareketler bir zamanda gerçekleşir.

  Türkçede eki geçmiş zaman, -ecek eki gelecek zaman, -ecekti ek birleşmesi geçmişte kalmış gelecek zamanı bildirir. Türkçede zamanlar tek bir ekle değiştirilebilirken, İngilizcede durum biraz farklıdır.

  Örneğin ‘am/ is/ are’ yardımcı unsurları bir taraftan şahıs veya şahısların ayırıcılığını bildirirken, diğer taraftan ifadenin zamanını da göstermektedir.

  Yine, ‘was /were’ hareketin şahıs veya şahısların ayırıcılığının yanında hareketin geçmiş zamanda kaldığını da göstermektedir.

  Türkçede zamanlar sıfır ekten başlar. Bu eksizlik durumu ise şimdiki zamandır. ‘–r,  -yor, -mış  ekleri tarz ekleridir.

   Türkçede zaman ekleri fiillere doğrudan eklenir

çalış-, çalış-acak

  Örnekteki çekimli fiil tarz bakımından yalın yapılıdır yani eksizdir. Bu durumda çekimli fiil, hareket bildiren fiildir.

Hareket  fiilleri; ‘geldi, gördü, dokundu, hoşlandı  gibi fiillerdir.

Bundan başka  zaman ekleri ‘bulun-du, ol-du, yer al-dı, kal-dı’ gibi kalma/ durum fiilleriyle de kullanılır.

  Örneğin,

bulundu’ nasıl bulundu?

Çalışır bulun-du.’ veya

çalışmış bulun-du.’    

   Örneğimizdeki kalma fiili yerine diğer kalma fiilleri de kullanılabilir. Kullanıldığında ise fiilin taban anlamına göre anlam farklılıkları ortaya çıkabilir.

   Yine  kalma fiillerinden (yardımcı fiiller) bir tanesi de –i (er) yardımcı fiilidir. ‘çalışır idim, çalışmış idim’ gibi.

   Bütün bu durumlarda yardımcı fiiller, bir tarza bağlı hareketleri geçmişe taşıma işine (yardımcı fiil işleviyle) yardım eder sadece.        

   Bundan başka yardımcı fiiller böyle bir zamana taşıma işlevlerinden başka bir durumun bildirilmesine yardımcı da olabilir.

   Örneğin,

çalışır bulunuyor  idi veya ‘

çalışır bulunuyor bulundu’  

 yine,

çalışır bulunmuş idi’  veya 

çalışır bulunmuş bulundu gibi.

  Bu durumda birinci yardımcı fiil (bulun-uyor/ bulun-muş), hazır zamandaki durum devamlılığı veya bitmişliğinin bildirilmesine yardımcı olurken, ikinci yardımcı fiil ‘bulundu’ bütün bu birleşik yapıların zamanını, geçmişte kaldığını bildirmeye yardımcı olur.

  -- geçmiş --                  -- şimdiki --                            -- gelecek --

Resim8