-il eki; il’işmek ( ilisi olmak), il’işik ( ilisi oluk ), ilgisi oluk (ilügüsük oluk), ilişkili (ilişik ilük_ilişkiyle ilgili); ilmek; bağlı olmak, alakalı olmak; takmak, takınmak, döndürüp çevirip takmak; çevirmek, çevrelemek, kendine veya kendinde çevirmek … anlamlarını veren edilgenlik , olganlık kategorilerini oluşturmak için kullanılan fakat esasen etken olan fiilden kalmış bir ektir.
Fiil çekimlerinde; edilgen fiil; Ali dövüldü. Özne; kırıldı, yazıldı, çizildi,…
olgan fiil; Ali yıkıldı. Özne; çözüldü, bozuldu, büzüldü, kir (i)lendi, …
Fiil çekimlerinde; Emir kipi oluşturabilir; Çekil !, Kaçıl !, Kaçılın !, yaz-g-il !, …
Fiilden kalan isim; kurmaktan_kurul,… Seçil , Sevil, Anıl, …
İsim eki olarak; -il eki –ük ekiyle desteklenerek (-ilük/ -lük, -lık ) eşyayı tarifler. O eşya (gözlük) veya yer ki asıl eşyaya (odun-luk) bağıntılıdır. Onun için yer alır. Ve sonra yer (çamlık) bu eşyayla anılır olur.
Arıca, -(i)lük eki bir isimden önce kullanılırsa tamlama oluşturur ve ekteki –k ünsüzü istenirse düşürülür.
Ör; taşlı yol, engelelli arazi, çamlı tepe,…
-lük ekli sözcük yalın kullanıldığunda –k ünsüzü yerindedir.
Ör; çamlık, taşlık, odunluk, gözlük, kulaklık, kitaplık, …
Fakat, isim özel isimler veya soy isimleriyle yalın olarak kullanılmasına rağmen –k ünsüzü kalkar. Çünkü bu olmaz ise bir şey için yapılmış, hazırlanmış (kurbanlık koyun) anlamını verir.
Ör; Çayırlı, Yokuşlu, Develi …,