Etiket arşivi: gelecek zaman

Gelecek zaman ( future time )

 Gelecekte gerçekleşecektir (future times): Türkçe için gelecek zaman, -ecek eki ile elde edilir. İngilizcede ise birinci şahıslarda (I/we) shall ya da hepsinde will yardımcı fiili kullanılır. 

I will go to the cinema._Sinemaya gideceğim. 

I will be sleeping._ Uyuyor olacağım.

I will have gone._ Gitmiş olacağım.

    Geçmişteki gelecek zamandadır (future in past times): Türkçede bu zaman, -di geçmiş zaman eki ile -ecek gelecek zaman eki birlikte kullanılarak (-ecekti) elde edilir. İngilizcede ise will yardımcı fiili would’a dönüşür. Bu arada geçmişte kalmış gelecek zamanın olumlu şekli, gerçekleşmemiş bir niyet bildirir.

   Not: -ecekti ekiyle verilmiş bir yapının olumlu hali gerçekleşmemiş bir hareketi, olumsuz hali (yap–mayacaktım) gerçekleşmiş bir hareketi bildirir.

  Not: Türkçede gelecek zaman –r(-er) ekiyle de elde edilebilir. –r ekli gelecek zamanda farklı olarak bir tahmin, bir belirsizlik, bir ihtimal vurgulanır. Aşağıdaki örneklerde –ecek ekiyle birlikte –r ekli gelecek zaman da verilmiştir.

  Örnekler:

Dakik: 

Sinemaya gid-eceğim/-ecektim.

Giderim /giderdim. (Yarın belki sinemaya giderim.)

_I will/would go to the cinema.

 

Devam eden:

(O saatlerde) Uyuyor olacağım/-acaktım.

Uyuyor olurum/olurdum.

_ I will/would be sleeping.

                  

Bitmiş: 

İşimi bitirmiş olacağım/-acaktım.

Bitirmiş olurum/ olurdum.(

Geleceğin zaman büyük bir ihtimalle işimi bitirmiş olurum.)_

I will/would have finished my work.

   Not: Gelecek zamanlarla ilgili şöyle bir durum da vardır: Fark ettiyseniz, dakik tarz dışında diğer tarzların gelecek zamanları ‘ol’ fiiliye oluşturulmaktadır. ‘olmak’ fiilinin yardımcı bir fiil olarak kullanıldığı bu tip yapılarda, dakik tarzlı yapılarda (çalışacağım) olduğu gibi bir niyet veya planlamadan değil, söz konusu hareketle kastedilen hal üzerinde bulunmaktan bahsedilir. 

O saatlerde ders çalışıyor (çalışır bir vaziyette) olacağım/olurum.

O anda dinlenmiş (halde) olacağım.

Bundan sonra hep bu adla anılır olacaksın

Zamanlar ( times )

 1. Türkçede fiil  - ekini almışsa (çalış-, -erdi,  -yordu,  -mıştı/ -dıy, -maktay…) hareket geçmiş zamandadır.

   İngilizcede:

Common aspect’te used to kalıbı kullanılır.

Concrete aspect’te fiillerin sonlarına -ed takısı eklenir.

Progressive aspect’te be fiilinin was/ were olarak değiştiğini söylemiştik. 

Perfect ve perfect continuous aspect’te have yardımcı fiili had olurdu.

 2. Türkçede şimdiki/ hazırdaki zamanın eki yoktur. İfadelerde yer alan tarz ekleriyle ise;

‘Her hafta sonu sinemaya giderim’ derken  ‘… gider durumda-yım

‘Sinemaya gidiyorum’ derken ‘… gidiyor  durumda-yım

‘Hiç sinemaya gitmiş misin? Evet gitmişim’ derken ‘…gitmiş  durumda-yımdenmek  istenir.

   Yani her üç durumda da mevcut durum, hazır zamandaki durum, (ifadenin geçmişte kaldığını bildiren bir unsur olmadığından da) şimdiki (present) zaman ve bu zamanda devam eden bir durum (bir durumda olmak) bildirilir.

  3.Türkçede fiil, -ecek ekini; (çalış-acak/ -ır olacak/ -yor olacak/ -mış olacak/ -makta olacak) almışsa hareketin hazır durumda sonraya bırakıldığı, gerilendiği… yani gelecek zamanda gerçekleşeceği bildirilir.

   İngilizcede:

I will go to the cinema._Sinemaya gideceği

I will be sleeping._ Uyuyor olacağım.              

I will have gone._ Gitmiş olacağım.

   Not: ifadede ‘az sonra, yarın…’ gibi geleceğe yönelik bir zaman tümleci kullanılmışsa –r ekli fiil belirsiz gelecek bildirir.

Birazdan gelirim/ geleceğim.

Bekleseydin gelirdim/gelecektim.

 4. Fiilecekti ek birleşmesiyle (çalış-acaktı /-er olacaktı/ -yor olacaktı…) hareket geçmişte kalmış gelecek zamandadır.

Zaman (time) nedir? Zaman ekleri nelerdir?

 Varlıklar hareketlerini bir tarza bağlı olarak gerçekleştirirken bu hareketler bir zamanda gerçekleşir.

  Türkçede eki geçmiş zaman, -ecek eki gelecek zaman, -ecekti ek birleşmesi geçmişte kalmış gelecek zamanı bildirir. Türkçede zamanlar tek bir ekle değiştirilebilirken, İngilizcede durum biraz farklıdır.

  Örneğin ‘am/ is/ are’ yardımcı unsurları bir taraftan şahıs veya şahısların ayırıcılığını bildirirken, diğer taraftan ifadenin zamanını da göstermektedir.

  Yine, ‘was /were’ hareketin şahıs veya şahısların ayırıcılığının yanında hareketin geçmiş zamanda kaldığını da göstermektedir.

  Türkçede zamanlar sıfır ekten başlar. Bu eksizlik durumu ise şimdiki zamandır. ‘–r,  -yor, -mış  ekleri tarz ekleridir.

   Türkçede zaman ekleri fiillere doğrudan eklenir

çalış-, çalış-acak

  Örnekteki çekimli fiil tarz bakımından yalın yapılıdır yani eksizdir. Bu durumda çekimli fiil, hareket bildiren fiildir.

Hareket  fiilleri; ‘geldi, gördü, dokundu, hoşlandı  gibi fiillerdir.

Bundan başka  zaman ekleri ‘bulun-du, ol-du, yer al-dı, kal-dı’ gibi kalma/ durum fiilleriyle de kullanılır.

  Örneğin,

bulundu’ nasıl bulundu?

Çalışır bulun-du.’ veya

çalışmış bulun-du.’    

   Örneğimizdeki kalma fiili yerine diğer kalma fiilleri de kullanılabilir. Kullanıldığında ise fiilin taban anlamına göre anlam farklılıkları ortaya çıkabilir.

   Yine  kalma fiillerinden (yardımcı fiiller) bir tanesi de –i (er) yardımcı fiilidir. ‘çalışır idim, çalışmış idim’ gibi.

   Bütün bu durumlarda yardımcı fiiller, bir tarza bağlı hareketleri geçmişe taşıma işine (yardımcı fiil işleviyle) yardım eder sadece.        

   Bundan başka yardımcı fiiller böyle bir zamana taşıma işlevlerinden başka bir durumun bildirilmesine yardımcı da olabilir.

   Örneğin,

çalışır bulunuyor  idi veya ‘

çalışır bulunuyor bulundu’  

 yine,

çalışır bulunmuş idi’  veya 

çalışır bulunmuş bulundu gibi.

  Bu durumda birinci yardımcı fiil (bulun-uyor/ bulun-muş), hazır zamandaki durum devamlılığı veya bitmişliğinin bildirilmesine yardımcı olurken, ikinci yardımcı fiil ‘bulundu’ bütün bu birleşik yapıların zamanını, geçmişte kaldığını bildirmeye yardımcı olur.

  -- geçmiş --                  -- şimdiki --                            -- gelecek --

Resim8